Mesokosmossen – Een brug tussen laboratoriumonderzoek en praktijkonderzoek

De initiatiefnemers Petra Boorsma, directeur bij Biosintrum en samen met Emiel Elferink, Lector duurzaam bodembeheer Van Hall Larenstein van dit project onderzoeken duurzaam bodembeheer door middel van unieke mesokosmossen. Dit zijn gecontroleerde ecosystemen die een brug slaan tussen laboratoriumonderzoek en praktijkonderzoek op het land. Petra vertelt: “De mesokosmossen bieden ons de mogelijkheid om verschillende bodemsoorten te onderzoeken in een gecontroleerde omgeving. Op deze manier kunnen we snel en efficiënt vergelijkend onderzoek doen, iets wat op een proefboerderij vaak veel ingewikkelder is.” Een mesokosmos is ongeveer een kubieke meter groot en bevat een ongestoord bodemmonster waarmee de natuurlijke omgeving nauwkeurig wordt gesimuleerd.

De huidige onderzoeken richten zich op het meten van bodemprocessen, zoals koolstofopslag en waterzuivering, die van cruciaal belang zijn voor gezond bodemgebruik. Boorsma legt uit: “Dit soort onderzoek helpt ons onder andere om het proces van duurzaam bodembeheer te versnellen en boeren nieuwe inzichten te geven voor een beter verdienmodel.” De mesokosmossen blijken een ontbrekende schakel te zijn in de onderzoekswereld. “We wisten dat er behoefte was aan deze opzet, maar we hadden niet verwacht dat ze zo snel in gebruik zouden worden genomen. Nu men weet dat dit soort onderzoek mogelijk is, groeit de vraag alleen maar.”

Het project wordt gesteund door de Regio Deal Zuidoost Friesland en valt onder een breder Kennisconsortium dat onder leiding staat van Van Hall Larenstein. Hier werken de kennisinstelling, overheden, boeren en andere betrokkenen samen. Deze samenwerking is essentieel om de onderzoeksresultaten om te zetten in beleid en praktische toepassingen voor de landbouw.

Op deze schaal zijn de mesokosmossen uniek in Nederland. De inspiratie voor het project komt uit Australië, waar het op vergelijkbare wijze wordt uitgevoerd. De enige andere Nederlandse mesokosmossen, en op veel kleinere schaal, bevinden zich in Nijmegen. De opzet van de mesokosmossen vereist veel precisie en gespecialiseerde vaardigheden. “Een speciaal getrainde lasser en kraanmachinist zijn onmisbaar,” vertelt Boorsma. Voor de installatie worden dan ook altijd dezelfde vakmensen ingezet.

Alle Nederlandse bodemsoorten zijn vertegenwoordigd in dit project, behalve löss, dat alleen in het zuiden van het land voorkomt. De laatste twintig mesokosmossen worden nog gerealiseerd, maar de toenemende vraag suggereert dat uitbreiding in de toekomst misschien wel nodig kan zijn. “We richten ons nu op de resultaten van deze opzet, maar wie weet wat de toekomst brengt,” aldus Boorsma. De duurzaamheid van de bodems in de mesokosmossen zorgt ervoor dat ze langdurig en toekomstbestendig inzetbaar blijven.

Unique Milk Selling Points: Duurzame Innovatie in de Zuivelsector

De initiatiefnemers onderzoeken de unieke samenstelling van melk van biologische koeien op kruidenrijke weides, met als doel onderscheidende kenmerken te identificeren en nieuwe verdienmodellen voor duurzame zuivel te ontwikkelen.

Regenerearje kinst leare: Leren van de bodem

Met de opkomst van regeneratieve landbouw verschuift de focus van schade beperken naar het actief herstellen en verbeteren van de bodem. Het nieuwe project ‘Regenerearje kinst leare’ speelt hierop in. Samen met boeren en onderzoekers wil dit project meer inzicht krijgen in het gebruik van groenbemesters en hoe deze de bodem beïnvloeden. Sander Bernaerts en Sigrid Dassen, twee sleutelfiguren in dit project, vertellen er meer over.

Kansrijke Gewassen

In de eerste fase van het project FjildLokaal willen Stichting Natuur Educatie Buitenpost/De Kruidhof, Hogeschool Van Hall Larenstein en Eettuin/Yn, een ecologisch en maatschappelijk verdienmodel ontwikkelen voor duurzame, lokale voedselproductie met educatieprogramma voor primair en voortgezet onderwijs.

De vliegende schouwers

Vereniging Noardlike Fryske Wâlden is onderzoek gestart over de toegevoegde waarde van ingezaaide kruidenrijke percelen in het coulisselandschap van de Friese Wouden. Hiervoor heeft de vereniging een studiegroep van een aantal agrariërs uit het elzensingel- en houtwallengebied samengesteld. In deze studiegroep bespreken de deelnemers de ervaringen met kruidenrijke grasmengsels in het coulisselandschap en worden alle bedrijfsmatige voor- en nadelen op een rij gezet.

Kruiden tussen de Coulissen

Vereniging Noardlike Fryske Wâlden is onderzoek gestart over de toegevoegde waarde van ingezaaide kruidenrijke percelen in het coulisselandschap van de Friese Wouden. Hiervoor heeft de vereniging een studiegroep van een aantal agrariërs uit het elzensingel- en houtwallengebied samengesteld. In deze studiegroep bespreken de deelnemers de ervaringen met kruidenrijke grasmengsels in het coulisselandschap en worden alle bedrijfsmatige voor- en nadelen op een rij gezet.

Boeren tussen Boomwallen

Het project “Boeren tussen Boomwallen” geeft vorm aan de transitie naar een meer natuurinclusieve kringlooplandbouw binnen de Noordelijke Friese Wouden. Het project is een samenwerking van vereniging Noardlike Fryske Wâlden, VANLA (Vereniging voor Agrarische Natuur- en Landschapsbeheer in Achtkarspelen), Landschapsbeheer Friesland, Friese Milieu Federatie, Louis Bolk Instituut en Hogeschool Van Hall Larenstein.  

Eiwit uit het Stienzer Aldlân

In 2021 is het project ‘Leernetwerk Bodem Noordelijke Kleischil’ van Provinsje Fryslân, SPNA en Agrarisch Collectie Waadrâne gestart. Binnen dit project wordt met studiegroepen gewerkt die in de praktijk van elkaar leren en kennis uitwisselen over bodem gerelateerde onderwerpen.

Praktijkproeven klei van Waddenslib

In november 2021 zijn Haven Lauwersoog en Klaei bv gestart met het uitvoeren van de Pilot Slibhub Lauwersoog. In de pilot is samen met diverse agrariërs van Agrarisch Collectief Waadrâne, vereniging Noardlike Fryske Wâlden en Landbouwagenda Holwerd aan Zee verkent of het slib uit de haven een goede grondstof kan zijn voor landbouwdoeleinden.

Onderzoek naar vlas voor de landbouw

Vlas is naast een belangrijkste grondstof voor textiel, een biobased grondstof en een alternatief voor plastic producten, ook een grondstof voor de verfindustrie. Het doel van het project is om van Vlas lijnolie te produceren dat als grondstof kan worden gebruikt voor voeding en als grondstof voor de verfindustrie.

Gebiedsgerichte kansen voor de natuurinclusieve landbouw

We weten al een heleboel over de transitie naar natuurinclusieve landbouw. Echter de versnelling en opschaling van deze transitie is ingewikkeld. Verschillende faal- en succesfactoren hebben invloed op deze transitie.

Het Fjildlab Noordoost-Fryslân is een initiatief van

© 2019 - 2025 · Fjildlab: veldlaboratorium in Noordoost-Fryslân · Ontwerp & Ontwikkeling Custard on- & offline communicatie