Veldlaboratorium Fjildlab biedt perspectief voor een duurzame landbouwsector

De stikstofuitstoot in de agrarische sector is in de afgelopen decennia al fors gedaald. De agrarische sector, met de veehouderij voorop, kan met het Fjildlab Noordoost-Fryslân laten zien dat het nog beter kan en dat een vermindering van de veestapel en de uitkoop van boeren bij natuurgebieden niet nodig is voor de verdere ontwikkeling van een duurzame landbouwsector. De regio Noordoost-Fryslân heeft onlangs een stevige impuls gekregen voor onder andere het Fjildlab met de investering vanuit het Rijk van 9 miljoen met de Regio Deal Noordoost-Friesland. Een bedrag van 11 miljoen ligt nog op de plank. Binnen het Fjildlab zijn inmiddels 90 projectideeën voor het versterken van de circulaire economie en een duurzame landbouwsector verzameld. De eerste projecten starten dit najaar.

Durk Durksz, projectleider Fjildlab: “It Fjildlab is no yn de heechste fersnelling! Tegearre mei de agraryske ûndernimmers, ûnderwiis, oerheid en ynwenners fan Noardeast Fryslân wurkje wy oan duorsume, sirkulaire en takomstrjochte lânbou. Sa kin de boer sels de leie wer yn hannen nimme! Samen met de regio pakken we de uitdagingen op en gaan we aan de slag!”.

Fjildlab Noordoost-Fryslân
Binnen het Fjildlab: hét veldlaboratorium voor het versterken van de circulaire economie en een duurzame landbouwsector in Noordoost-Fryslân worden duurzame landbouw gerelateerde vraagstukken, zoals globalisering, klimaatverandering, verzilting en de versterking van natuur, landschap en biodiversiteit aangepakt. Hiervoor werken de samenwerkingspartners van het Fjildlab aan innovatieve oplossingen en nieuwe businessmodellen voor de agrarische sector. Hiervoor worden binnen de volgende thema’s innovatieprojecten ontwikkeld.

Natuur, landschap en biodiversiteit
Natuur, biodiversiteit, landschap en recreatieve sector inzetten voor nieuwe producten en diensten bijvoorbeeld: verdienmodellen voor stimuleren van biodiversiteit, streekproducten en activiteiten die passen in deze regio.

Bodem
Gezonde bodem: als basis voor de circulaire economie bijvoorbeeld: productie en toepassing van Bokashi en het benutten  van mest om bodemleven te stimuleren.

Water en landbouw
Verwaarden van blauwe en groene ecosysteemdiensten bijvoorbeeld: onderzoek naar nieuwe teelten en benutten van producten afkomstig van deze teelten.

Duurzame energie
Regionaal geproduceerde en afgezette duurzame energie bijvoorbeeld: boeren en burgers verbinden bij het plaatsen van zonnepanelen en kleine windmolens, kijken naar mogelijkheden van energieopslag, de zoektocht naar een regionaal passende energiesubsidie en verdienmodellen.

Mest
Regionale verwerking van mest bijvoorbeeld: nieuwe toepassingen voor mest zoals T-shirts uit runderdrijfmest en zoeken naar cross over mogelijkheden.

Voer
Reststromen verwaarden door bijvoorbeeld het sluiten van de eiwit- en mineralenbehoefte.

Mitigatie en adaptatie aan verzilting
Zilte producten en diensten ontwikkelen bijvoorbeeld: onderzoek naar mitigatie van verzilting door slimmer benutten van water en inzetten op teelt en marktontwikkeling van zilte gewassen en de ontwikkeling van een regionaal kennis- en expertisecentrum Verzilting.

Open structuur Fjildlab
Binnen Fjildlab zijn al veel van de relevante agrarische netwerken betrokken, inclusief Agrarisch Collectief Waadrâne en vereniging Noardlike Fryske Wâlden die in totaal meer dan 1.000 agrarische ondernemers in zowel de veeteelt en akkerbouw actief vertegenwoordigen, MKB bedrijven (via o.a. Ondernemers Federatie Noordoost-Friesland) en het Kennis- en Innovatie Huis (KEI). Hiernaast zijn de gemeenten Noardeast-Fryslân, Tytsjerksteradiel, Achtkarspelen, Dantumadiel  (verenigd in ANNO), Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân en verschillende kennisinstituten zoals SPNA, Hogeschool Van Hall Larenstein, NHL-Stenden, Nordwin, Rijksuniversiteit Groningen en Wageningen Universiteit aangesloten.

Samenwerken en meer informatie
Het Fjildlab staat open voor meer deelnemers uit de regio om samen projecten op te pakken ook binnen de gemeenten Smallingerland en Waadhoeke. Ziet u kansen om samen te werken of wilt u meer informatie? Neem contact op met Durk Durksz, projectleider Fjildlab: durk.durksz@fjildlab.nl of tel. 06 – 224 528 55 of kijk op www.fjildlab.nl.

Regio Deal Noordoost-Friesland
De Regio Deal heeft inhoudelijk betrekking op innovatie in de vier sterkste sectoren van de regio: agrofood, metaaltechniek, bouwnijverheid en toerisme & recreatie. Noordoost-Fryslân heeft de ambitie om het Bruto Regionaal Product met € 400 miljoen in 2025 te laten stijgen door in te zetten op innovatie en ondernemerschap, een leven lang leren en partnerschap.
Om de ambitie voor agrofood te kunnen realiseren, werken overheden, instellingen en ondernemers samen binnen het Fjildlab. Fjildlab werkt met een begroting van 16 miljoen euro voor de komende vijf jaar. Naast de bijdrage van het Rijk zorgen ook de provincie Fryslân, de gemeenten Tytsjerksteradiel, Noardeast-Fryslân, Achtkarspelen en Dantumadiel, het onderwijs en het bedrijfsleven voor cofinanciering. Vooralsnog wordt gewerkt op basis van een voorfinanciering van Wageningen Universiteit, Agrarisch Collectief Waadrâne, vereniging Noardlike Fryske Wâlden en Hogeschool Van Hall Larenstein.

Initiatiefnemers Fjildlab
Het Fjildlab Noordoost-Fryslân is een initiatief van Agrarisch Collectief Waadrâne, de vereniging Noardlike Fryske Wâlden, Hogeschool Van Hall Larenstein, Ondernemers Federatie Noordoost-Friesland en Netwerk Noordoost (ANNO).  Kijk voor meer informatie op www.fjildlab.nl.

Lees ook:
– Het artikel Perspectief duurzame landbouw – Nieuwsblad Noordoost Friesland 3 december 2019
– Het artikel Fjildlab T-shirts uit mest en papier – Leeuwarder Courant 30 november 2019

Blog Durk Durksz: Boerenactie in Den Haag en boeren Noordoost-Fryslân in actie

Het was een bijzondere week. Het grote boerenprotest van duizenden boeren die vanuit heel Nederland met de trekker naar Den Haag gingen. Er moet wel heel wat aan de hand zijn om zoveel boeren in actie te krijgen. En dat is ook zo. Vele negatieve berichten in de pers en op sociale media komen op de boeren af. Dat verdienen ze niet. Boeren werken hard voor hun bedrijf en ons voedsel. We zien dat zij zich inzetten voor een beter milieu, behoud van het landschap en verdienen daarom waardering.  Voeg daarbij de toenemende en vooral steeds weer wijzigende regelgeving en het lont zit in het kruitvat. Gelukkig is dit lont tijdens de bijeenkomst op dinsdag 1 oktober niet aangestoken. De roep om natuurinclusieve kringlooplandbouw wordt steeds luider en de vraag is wat moeten we daar voor doen?

En er was meer boerenactie de afgelopen week. In Noordoost-Fryslân is een nieuw tijdperk aangebroken.  Een tijdperk dat haar kiem jaren terug heeft met de oprichting van de agrarische natuurverenigingen, nu zo’n 27, 28 jaar terug. Een nieuw tijdperk dat met Fjildlab een gezicht heeft gekregen. In september heeft minister Carola Schouten in een brief aan de Tweede Kamer laten weten dat de Regio Deal Noordoost Friesland (NOF) definitief gefinancierd wordt vanuit de overheid. Na jaren voorbereiding kan Fjildlab los! Fjildlab, als onderdeel van deze Regio Deal, staat voor de actuele opgave om met boeren, met het bedrijfsleven en met het onderwijs te werken aan een natuurinclusieve en kringloop landbouw. Zeer actueel en heel uitdagend. Gebaande, traditionele manieren van landbouw zijn niet meer goed genoeg voor een gezonde en volhoudbare toekomst. Uitgesleten paden moeten verlaten worden om de landbouw toekomstbestendig te maken. Nieuwe verdienmodellen zijn nodig om te kunnen overleven. Daar gaat Fjildlab werk van maken. Fjildlab heeft acht thema’s waaraan gewerkt wordt: Natuur landbouw en biodiversiteit, water en landbouw, gezonde bodem, voer, verzilting, voeding, klimaat en energie, mest.

Deze week hebben we binnen de kenniskringbijeenkomsten de projectideeën verder uitgewerkt . De eerste twee zijn geweest: De kenniskring “Natuur, landschap en biodiversiteit”. Zij gaat aan de slag met: kruiden in de coulissen, biodiversiteitsmonitoring van sloten in kleigebied en het laten zien van het landschap. Ook de kenniskring “Water en Landbouw” vond plaats en komt met: Oplossen erfafspoeling, watergebiedsplan en inventarisatie biodiversiteit sloten.

Er staan nog 5 gepland voor de komende weken. (op www.fjildlab.nl staan de data van de bijeenkomsten). Deze kennisbijeenkomsten hebben, samen met de eerdere voorbereidende bijeenkomsten, inmiddels een indrukwekkend aantal projectideeën opgeleverd. Tot nu toe 87!  Projectideeën die allemaal kunnen helpen om de landbouw sámen met ondernemers natuurinclusief en circulair te maken.

Ook de (MKB) ondernemers in Noordoost Fryslân kunnen hun steentje bijdragen aan de transitie waar de landbouw voor staat. Daarvoor de komende weken vier Fjildlab-bijeenkomsten georganiseerd waar zij uitgenodigd zijn. “Hoe kunnen de ondernemers samen met de boeren nieuwe verdienmodellen creëren.” Denk bijvoorbeeld aan de ‘natte teelten’ als lisdoddeteelt voor isolatiemateriaal of meubilair. Maar ook een mooie wandelroute door de landerijen en over de boerderij voor de recreatie en toeristische sector.

Er komen vast en zeker hele mooie kansen uit de 87 ideeën die nu in geleverd zijn. Er we zijn nog maar net begonnen.

Boeren in Noordoost Fryslân komen in actie!

Durk Durksz
projectleider Fjildlab, www.fjildlab.nl

Onderzoekthema’s agrofood gezocht voor kenniskringen Fjildlab

Het Fjildlab is het veldlaboratorium voor het versterken van de circulaire economie en een duurzame landbouwsector in de regio Noordoost-Friesland. Hiervoor gaan de samenwerkingspartners van het Fjildlab aan de slag met innovatieve oplossingen en nieuwe businessmodellen voor de agrarische sector met als resultaat een volhoudbaar systeem voor de boeren in deze regio.

Voor de uitvoering van projecten zijn per thema kenniskringen samengesteld met agrariërs uit de regio, vertegenwoordigers van marktpartijen, overheden en kennis- en onderwijsinstellingen. In september en oktober komen deze kenniskringen weer bijeen. Zij gaan aan de slag met de uitwerking van projectideeën. Alle agrariërs en ondernemers in de regio Noordoost-Friesland zijn van harte uitgenodigd ideeën (uit de praktijk) bij een kenniskring in te brengen. Neem hiervoor contact op met Durk Durksz, projectleider Fjildlab, durk.durksz@fjildlab.nl of tel. 06 – 224 528 55.

Naar verwachting starten de eerste projecten dit najaar. Het gaat om de volgende thema’s:

Natuur en Landschap

Natuur, biodiversiteit, landschap en recreatieve sector inzetten voor nieuwe producten en diensten bijvoorbeeld: verdienmodellen voor stimuleren van biodiversiteit, streekproducten en activiteiten die passen in deze regio.

Gezonde bodem

Als basis voor de circulaire economie bijvoorbeeld productie en toepassing van Bokashi en het benutten van mest om bodemleven te stimuleren.
Water en landbouw 
Verwaarden van blauwe en groene ecosysteemdiensten, bijvoorbeeld onderzoek naar nieuwe teelten en benutten van producten afkomstig van deze teelten.

Duurzame energie

Regionaal geproduceerde en afgezette duurzame energie bijvoorbeeld: opzetten energiecoöperaties, boeren en burgers verbinden bij het plaatsen van zonnepanelen en/of kleine windmolens.

Mest

Regionaal verwerken van mest zoals bijvoorbeeld het scheiden van urine en feces in stal o.a. koe-toilet. Toevoegmiddelen, mest opwaarderen (tot bijvoorbeeld t-shirts) en mestkwaliteit.

Voer
Reststromen verwaarden door het sluiten van de eiwit- en mineralenbehoefte en o.a. rantsoenaanpassingen: minder maïs, variaties in gras en lokaal grasdrogen, regionale grondstoffen en samenwerking met de akkerbouw en het telen van alternatieve gewassen zoals bijvoorbeeld winterbonen.

Mitigatie en adaptatie aan verzilting
Zilte producten en diensten ontwikkelen, bijvoorbeeld: onderzoek naar mitigatie van verzilting door slimmer benutten van water en inzetten op teelt en marktontwikkeling van zilte gewassen.

Voeding
Gezond, regionaal en functioneel voedsel produceren, bijvoorbeeld projecten rondom lokaal geproduceerd voedsel.

Open structuur Fjildlab
Fjildlab werkt met een open structuur die nieuwe deelnemers en nieuwe projecten uitnodigt om mee te doen. In Fjildlab zijn al veel van de relevante agrarische netwerken betrokken, inclusief Collectief Waadrâne en vereniging Noardlike Fryske Wâlden die in totaal meer dan 1.000 agrarische ondernemers in zowel de veeteelt en akkerbouw actief vertegenwoordigen, MKB bedrijven (o.a. Ondernemers Federatie Noordoost-Friesland) en het Kennis- en Innovatie Huis (KEI). Hiernaast zijn de gemeenten Noardeast-Fryslân, Tytsjerksteradiel, Achtkarspelen, Dantumadiel  (verenigd in ANNO), Smallingerland, Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân en verschillende kennisinstituten (o.a. SPNA, Hogeschool Van Hall Larenstein, NHL-Stenden, Nordwin, Rijksuniversiteit Groningen en Wageningen University) aangesloten.

De Regio Deal Noordoost-Fryslân
Het Fjildlab is onderdeel van de Regio Deal Noordoost-Friesland. Onlangs heeft minister Schouten via een brief aan de Tweede Kamer laten weten dat de Regio Deal van start gaat. De regio deal richt zich op innovatie in de vier sterkste sectoren van de regio: agrofood, metaaltechniek, bouwnijverheid en toerisme & recreatie. Om de ambitie voor agrofood te kunnen realiseren, werken overheden, instellingen en ondernemers samen binnen het Fjildlab.

Initiatiefnemers Fjildlab

Het Fjildlab Noordoost-Fryslân is een initiatief van collectief Waadrâne, de vereniging Noardlike Fryske Wâlden, Hogeschool Van Hall Larenstein, Ondernemers Federatie Noordoost-Friesland en Netwerk Noordoost (ANNO).