Bokashi, slimme inzet van groene reststromen

Binnen Fjildlab wordt onderzocht wat de toepassing van bokashi op grasland en maisland voor effect heeft op onder andere het bodemleven, bodemchemie, gewasopbrengst en gewaskwaliteit. Afgelopen dinsdag presenteerden de onderzoekers een blauwdruk dat als basis kan dienen voor een groenstation waar lokale groene reststromen omgezet kunnen worden in bokashi. In deze blauwdruk is een biomassa-inventarisatie opgenomen voor een gebied met een vijf kilometer radius in de gemeente Dantumadeel. De blauwdruk werd afgelopen dinsdag uitgereikt aan wethouder Gerben Wiersma van de Gemeente Dantumadiel en aan dagelijks bestuurder Cees Pieter van Burgsteden van Wetterskip Fryslân.

Met de inventarisatie hebben we een indruk gekregen van hoeveel materiaal er beschikbaar is. Binnen de radius is al het bermmaaisel meegenomen dat schoon en onverdacht aangeleverd kan worden, dus geen bermen met mogelijke vervuiling langs N-wegen, schoolroutes of binnen een bebouwde kom. Op basis van de verkregen biomassa is berekend hoeveel de gemeente kan besparen door het maaisel lokaal af te zetten, een besparing van meer dan 50% is hierbij haalbaar. Op dit moment wordt laagwaardig natuur- en bermgras, tegen kosten voor gemeenten en terrein beherende organisaties (TBO’s) verwerkt. Als agrariërs deze stromen lokaal mogen verwerken en geld toe krijgen voor deze verwerking, dan kunnen boeren ook flink besparen  op de aankoop van bodemverbeteraars. Opgeteld kan dit leiden tot wel 75% kostenbesparing op het boerenerf. De blauwdruk beschrijft verder de recente wetenschappelijke inzichten en hoe zorg gedragen kan worden voor de kwaliteit van het aangeleverde materiaal. Ook komt de wet en regelgeving aan bod en is er een duidelijke uiteenzetting van wat toegestaan is, welke ontheffingen nodig zijn en hoe het zit met de mestboekhouding. Wanneer er dierlijke mest aan bokashi wordt toegevoegd om de verhouding koolstof en stikstof in het product te verbeteren, dan wordt de regelgeving complexer. Verwerking van biomassa van het eigen agrarische bedrijf is toegestaan, maar om op het boerenerf aangevoerde reststromen te verwerken tot bokashi en dit toe te passen is nog niet toegestaan binnen huidige de wet- en regelgeving. Landelijk word vanuit Circulair Terreinbeheer wetenschappelijke- en praktijkkennis verzameld om nieuw beleid te ontwikkelen voor lokale verwerking en toepassing van plantaardige reststromen, hieronder vallen onder andere bokashi en compost.

Blauwdruk
Op de zes locaties in Noordoost Friesland liggen proefvelden waarop de toepassing van bokashi en drijfmest wordt vergeleken met bemesting via alleen drijfmest. De totale aanvoer aan stikstof is gelijk tussen de behandelingen.

Onderzoek
Sinds 2018 onderzoeken Hogeschool Van Hall Larenstein samen met Mulder Agro, Noardlike Fryske Wâlden, Gemeente Dantumadeel, het Wetterskip en zes agrariërs in Noordoost Friesland wat de toepassing van bokashi op grasland en maisland voor effect heeft op onder andere het bodemleven, bodemchemie, gewasopbrengst en gewaskwaliteit. Het onderzoek maakt onderdeel uit van het overkoepelende kennisprogramma Circulair Terreinbeheer. Het doel van Circulair Terreinbeheer is het realiseren en verbeteren van de biomassakringlopen bij terreinbeheer, gericht op agrariërs, beheerders en beleidsmakers. Het onderzoek loopt eind 2024 af en dan wordt de balans opgemaakt.

Melkveehouder Jan Auke Bos wil vanuit zijn bedrijf graag koolstof opbouwen in de bodem in het kader van klimaatverandering: “Door bokashi toe te voegen aan de bodem zetten we het bodemleven aan het werk en wordt deze koolstof opgenomen in de bodem”. Dagelijks bestuurder van Wetterskip Fryslân Cees Pieter van Burgsteden vult aan: “Organische stof opbouw is zeer belangrijk want elke procent stijging in organische stof in de bodem betekent op een hectare 400 kuub extra waterberging. Dit is ongelofelijk belangrijk in het kader van klimaatverandering”.

Wat is bokashi?
In het buitengebied zijn er volop groene reststromen als berm- en slootmaaisel beschikbaar. Overheden en terreinbeheerders laten dit vaak door derde partijen onderhouden en voeren dat nu voornamelijk af naar centrale composteerterreinen. Organische reststromen kunnen ook lokaal verwerkt worden, bijvoorbeeld tot bokashi, een bodemverbeteraar die door inkuilen van biomassa wordt gevormd. Door de reststromen op deze manier te fermenteren op het boerenerf kunnen ze als bodemverbeteraar weer lokaal toegepast worden op gras- of akkerpercelen. Bokashi is voer voor het bodemleven, verhoogt de bodem organische stof en kan daarmee het watervasthoudend vermogen verhogen en de bodemstructuur verbeteren. Daarnaast kan het kosten besparen voor zowel overheden en terreinbeheerders, als ook de boeren die de biomassa afnemen.

BEKIJK DE BLAUWDRUK HIER

Bekijk ook de video: Fjildlab | Bokashi Groenstations

Dit project is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage vanuit de Versnellingsagenda.