Kruiden tussen de Coulissen
Vereniging Noardlike Fryske Wâlden is in het voorjaar van 2023 gestart met een onderzoek naar de toegevoegde waarde van ingezaaide kruidenrijke percelen in het coulisselandschap van de Friese Wouden. Hiervoor heeft de vereniging een studiegroep van een aantal agrariërs uit het elzensingel- en houtwallengebied samengesteld. In deze studiegroep bespreken de deelnemers de ervaringen met kruidenrijke grasmengsels in het coulisselandschap en worden alle bedrijfsmatige voor- en nadelen op een rij gezet. Tegelijk wordt een praktijkproef uitgevoerd waarin samen met Altenburg & Wymenga en Hogeschool Van Hall Larenstein wordt onderzocht wat de effecten zijn op de boven- en ondergrondse biodiversiteit en op de aangrenzende singels en houtwallen. De resultaten worden in de studiegroep besproken. Op basis hiervan kunnen agrariërs bepalen hoe kruidenrijk grasland wel of niet in hun bedrijfsontwikkeling past.
Kruidenrijk grasland biedt meer biodiversiteit
Uit onderzoek is gebleken dat de elzensingels en houtwallen bijzondere natuurwaarden herbergen in de vorm van planten van schrale omstandigheden, varens en mossen, houtwalvogels, vleermuizen en een diversiteit aan ongewervelden. De vereniging Noardlike Fryske Wâlden is bezig deze biodiversiteit meer en meer in te passen in het beheer van de singels en wallen. Een volgende stap is het ontwikkelen van meer biodiversiteit in het tussenliggende grasland ter ondersteuning van de biodiversiteit in de singels en wallen. Maar ook ter verbetering en ontwikkeling van bodembiodiversiteit en, in de toekomst, een meer klimaatbestendig graslandbeheer. De focus ligt daarbij op kruidenrijk grasland. Het ontwikkelen van kruidenrijk grasland is essentieel voor het herstellen van de insectenfauna van het boerenland, en belooft mogelijkheden van meer klimaatbestendig graslandbeheer. Kruidenrijk grasland lijkt ook kansen te bieden voor de transitie naar een natuurinclusieve landbouw met naast biodiversiteit, levering van ecosysteemdiensten als recreatieve waarde, C-vastlegging, waterbergend vermogen en droogtebestendigheid. De vereniging wil meer kennis opdoen over de mogelijkheden van kruidenrijk grasland in de Noardlike Fryske Wâlden en wil haar leden-boeren de mogelijkheid bieden die kennis te gebruiken voor hun bedrijfsontwikkeling. Om die reden kiest de vereniging voor een combinatie van een studiegroep en een praktijkproef die gebiedsspecifieke kennis over kruidenrijk grasland oplevert.
Onderzoek wormen
Kruidenrijk grasland wordt ook belangrijke functies toegedicht voor het bodemleven, de ondergrondse biodiversiteit. Een belangrijke component daarvan vormen de regenwormen. Deze spelen een voorname rol in het opnemen van verse organische stof in de mineralenkringloop in de bodem en hebben door hun graafwerkzaamheden grote invloed op de water- en luchthuishouding. En daarmee op de productiviteit van het grasland. Specifiek rode wormen (die in verticale gangen van boven naar beneden pendelen) zijn voor het laatste belangrijk.
We onderzoeken welke soorten en hoeveel voorkomen in de verschillende typen grasland. In ieder proefvlak worden de volgende metingen verricht:
- 10 locaties met vergelijking tussen productief kruidenrijk en gangbaar grasland in 2023, 10 locaties in 2024. 20 x 2 = 40 proefvlakken
- Insecten in grasland en aangrenzende singel of wal in 2 raaien op de gradiënt van perceel naar wal. Vangmethode: plakstrips, potvallen. Aanvullend meting van rupsenpoepjes als maat voor aanwezigheid nachtvlinders (rupsen vormen stapelvoedsel voor houtwalvogels). 40 proefvlakken, 2 raaien per proefvlak = 80 meetraaien
- Vegetatie: soortenrijkdom en abundantie bloemdragende planten voor bepalen nectarindex volgens methode Vlinderstichting/FLORON als maat voor voedselvoorziening insecten. 40 proefvlakken • 3 meetrondes per jaar: mei, juni, augustus.
- Totaal per jaar 360 combimonsters van plakstrips en potvallen en 120 monsters rupsenpoepjes. Bij de analyses van de plakstrips wordt gebruik gemaakt van artificial intelligence met nieuw ontwikkelde algoritmen van het Van Hall Larenstein (VHL).
- Regenwormen: onderscheid naar rode (pendelaars) en grijze wormen (strooiselbewoners, bodembewoners); aantallen en gewicht per m2, lagen 0-10 cm, 10- 20 cm. 40 proefvlakken.
- Graslandopbrengst: droge stofgehalte, KVEM per snede, 40 proefvlakken.
- Gezondheidsstoffen in het gewas: inhoud mineralen, sporenelementen die relevant zijn voor de koegezondheid, 40 proefvlakken.
De resultaten worden statistisch geanalyseerd en gepubliceerd in een eindrapport.
Doorlooptijd: voorjaar 2023 – eind 2025
Contactpersoon: Jelle Pilat, themacoördinator vereniging Noardlike Fryske Wâlden via info@fjildlab.nl
Dit project wordt mede gefinancierd vanuit de Versnellingsagenda.
Lees hier een interview met onderzoeker Ernst Oosterveld en deelnemers Bart Henstra
Lees ook het nieuwsbericht ‘Meetlocaties gezocht’ van 6 december 2023
Mesokosmossen – Een brug tussen laboratoriumonderzoek en praktijkonderzoek
Petra Boorsma en Emiel Elferink onderzoeken duurzaam bodembeheer met behulp van mesokosmossen, gecontroleerde ecosystemen die de natuurlijke omgeving nauwkeurig simuleren. Deze opzet biedt een efficiënte manier om bodemprocessen te bestuderen, en de resultaten helpen boeren nieuwe inzichten te geven voor duurzamer en winstgevender landgebruik.Unique Milk Selling Points: Duurzame Innovatie in de Zuivelsector
De initiatiefnemers onderzoeken de unieke samenstelling van melk van biologische koeien op kruidenrijke weides, met als doel onderscheidende kenmerken te identificeren en nieuwe verdienmodellen voor duurzame zuivel te ontwikkelen.Regenerearje kinst leare: Leren van de bodem
Met de opkomst van regeneratieve landbouw verschuift de focus van schade beperken naar het actief herstellen en verbeteren van de bodem. Het nieuwe project ‘Regenerearje kinst leare’ speelt hierop in. Samen met boeren en onderzoekers wil dit project meer inzicht krijgen in het gebruik van groenbemesters en hoe deze de bodem beïnvloeden. Sander Bernaerts en Sigrid Dassen, twee sleutelfiguren in dit project, vertellen er meer over.Kansrijke Gewassen
In de eerste fase van het project FjildLokaal willen Stichting Natuur Educatie Buitenpost/De Kruidhof, Hogeschool Van Hall Larenstein en Eettuin/Yn, een ecologisch en maatschappelijk verdienmodel ontwikkelen voor duurzame, lokale voedselproductie met educatieprogramma voor primair en voortgezet onderwijs.De vliegende schouwers
Vereniging Noardlike Fryske Wâlden is onderzoek gestart over de toegevoegde waarde van ingezaaide kruidenrijke percelen in het coulisselandschap van de Friese Wouden. Hiervoor heeft de vereniging een studiegroep van een aantal agrariërs uit het elzensingel- en houtwallengebied samengesteld. In deze studiegroep bespreken de deelnemers de ervaringen met kruidenrijke grasmengsels in het coulisselandschap en worden alle bedrijfsmatige voor- en nadelen op een rij gezet.Boeren tussen Boomwallen
Het project “Boeren tussen Boomwallen” geeft vorm aan de transitie naar een meer natuurinclusieve kringlooplandbouw binnen de Noordelijke Friese Wouden. Het project is een samenwerking van vereniging Noardlike Fryske Wâlden, VANLA (Vereniging voor Agrarische Natuur- en Landschapsbeheer in Achtkarspelen), Landschapsbeheer Friesland, Friese Milieu Federatie, Louis Bolk Instituut en Hogeschool Van Hall Larenstein.Eiwit uit het Stienzer Aldlân
In 2021 is het project ‘Leernetwerk Bodem Noordelijke Kleischil’ van Provinsje Fryslân, SPNA en Agrarisch Collectie Waadrâne gestart. Binnen dit project wordt met studiegroepen gewerkt die in de praktijk van elkaar leren en kennis uitwisselen over bodem gerelateerde onderwerpen.Praktijkproeven klei van Waddenslib
In november 2021 zijn Haven Lauwersoog en Klaei bv gestart met het uitvoeren van de Pilot Slibhub Lauwersoog. In de pilot is samen met diverse agrariërs van Agrarisch Collectief Waadrâne, vereniging Noardlike Fryske Wâlden en Landbouwagenda Holwerd aan Zee verkent of het slib uit de haven een goede grondstof kan zijn voor landbouwdoeleinden.Onderzoek naar vlas voor de landbouw
Vlas is naast een belangrijkste grondstof voor textiel, een biobased grondstof en een alternatief voor plastic producten, ook een grondstof voor de verfindustrie. Het doel van het project is om van Vlas lijnolie te produceren dat als grondstof kan worden gebruikt voor voeding en als grondstof voor de verfindustrie.Gebiedsgerichte kansen voor de natuurinclusieve landbouw
We weten al een heleboel over de transitie naar natuurinclusieve landbouw. Echter de versnelling en opschaling van deze transitie is ingewikkeld. Verschillende faal- en succesfactoren hebben invloed op deze transitie.Het Fjildlab Noordoost-Fryslân is een initiatief van
