Gezocht: Akkerbouwers en melkveehouders in de Fries/Groningse Kleischil

Akkerbouwers en melkveehouders in de Fries/Groningse Kleischil die nieuwe methoden willen proberen om de bodemweerbaarheid en de bodemdiversiteit te verbeteren! Laat ons weten waarmee je wilt experimenteren!

Wil je de bodem op je bedrijf verbeteren en denk je na over het toepassen van nieuwe methoden? Dan is dit je kans! Laat ons weten waarmee je wilt experimenten om te ervaren hoe de bodemweerbaarheid (biologie, fysisch en nutriënten) verandert en wat het effect is op de opbrengst en kwaliteit van een gewas.

Meld je aan als je, samen met een aantal collega boeren, een experiment wilt uitvoeren om te ervaren hoe de bodem weerbaarder wordt door:

• Soort en gebruik groenbemesters, ook de winter over of in rustjaar voor de bodemgezondheid
• Oplossen en of tegengaan van bodemverdichting
• Niet kerende grondbewerking
• Minder chemische gewasbescherming – meer groene gewasbescherming
• Toepassing van organische mest in plaats van kunstmest
• Vaste rijpaden
• Verruiming bouwplan
• Strokenteelt
• Tegengaan afspoeling en inspoelen chemische middelen
Of andere concrete ideeën die passen binnen dit thema.

In 2022 zijn we met vier veldexperimenten gestart. Er is ruimte voor nieuwe experimenten in de groeiseizoenen 2023-2024. Rondom een experiment wordt een groep met collega-boeren gevormd en deze krijgen ondersteuning van een begeleider. Experimenten sluiten aan bij het streefbeeld en actieplan voor de Kleischil. De looptijd is maximaal 2 jaar (’23-’24). Mocht je mee willen doen, laat dan weten op welke bodemgerelateerde thema’s je ervaring wilt opdoen (maximaal 1 A4).

Voorwaarden:
• Je bent akkerbouwer en/of melkveehouder in de Fries/Groningse Kleischil (zie ook de afbeelding onderaan);
• Je wilt de bodemgezondheid c.q. -kwaliteit en de biodiversiteit verbeteren;
• Je wilt je ervaringen delen met (een groep) collega’s en kennis delen over een weerbaarder bodem, bijvoorbeeld door een velddemo;
• Je wilt meewerken aan monitoring.

Je krijgt ondersteuning voor:
• Het opstellen van een plan van aanpak voor uitvoering van het experiment;
• Begeleiding bij het experiment (opzet, uitvoering, monitoring);
• Vergoeding van “extra” kosten;
• Begeleiding gesprekken met groepen collega’s;
• Ondersteuning bij de organisatie van veldbijeenkomsten;
• Verslaglegging;
• Winterbijeenkomsten in themagroepen om informatie te delen.

Leernetwerk bodem
In de winter van 2021-2022 is in de noordelijke Kleischil het Leernetwerk bodem gestart. Dit is een initiatief vanuit de Regio Deal Natuurinclusieve landbouw. Het leernetwerk biedt ondernemers de kans om in de praktijk ervaring met en kennis over bodembeheer, bodemkwaliteit en biodiversiteit op te doen. Boeren worden ondersteund en leren van elkaar via eigen experimenten en demonstratiepercelen. Door te zien, ervaren, experimenteren en in de praktijk brengen van kennis en deze ook te delen wordt gewerkt aan een weerbare en vruchtbare bodem. Met de bodem als basis voor een toekomstbestendige landbouw in de regio.

Afbakening van het Kleischilgebied

Interesse?
Heb je interesse of wil je meer informatie? Neem dan contact op met Harold Martens, h.a.martens@provinciegroningen.nl of 06-31111893 (ook voor experimenten in het Friese deel van de Kleischil). Aanmelden kan tot begin 2023 maar voor een goede voorbereiding is het beter niet zo lang te wachten. Voor meer informatie kun je ook contact opnemen met één van de leden van het Kernteam (zie hieronder).

Deel je ideeën met ons en dan pakken we het gezamenlijk op. Samen werken we aan een toekomstbestendige landbouw in de Kleischil!

Het kernteam van de noordelijke Kleischil,

Corrie Terpstra, Agrarisch Collectief Waadrâne
Alma den Hertog, Collectief Midden Groningen
Berend Santema, (Agrarische natuur Coöperatie Westergo)
Lammert Westerhuis, (LTO Noord)
Mindert de Vries, (Fjildlab)
Thomas Pollema, (akkerbouwer te Oude Biltzijl)

Gewas demo’s

Op donderdag 15 december van 13:00 tot 15:00 is er een bijeenkomst georganiseerd voor boeren die aan de slag willen met eiwitgewassen, vezelgewassen of oliehoudende gewassen. We zijn van doel samen te komen te Kuipersweg 5 Buitenpost. Met deze bijeenkomst willen we graag kijken waar economische en ecologische kansen liggen voor landbouwers in Noordoost Friesland, met focus op transitie naar nieuwe kansrijke gewassen. Het idee is om een projectplan op te stellen en in te dienen via de Versnellingsagenda Noordoost Friesland. Van Hall Larenstein kan aangeven waaraan gedacht wordt, maar u kunt zich melden als u geïnteresseerd bent om mee te doen. Bijvoorbeeld in de vorm van een praktijkproef of door op de hoogte te blijven van de resultaten. Hieronder een korte toelichting over de verschillende teelten:

• De telen van eiwitgewassen in Nederland voor humane of dierlijke consumptie is groeiend. We willen ook graag/wenselijk is om meer lokaal eiwitgewassen verbouwen om minder afhankelijk te zijn van eiwitbronnen van het buitenland.
• Bij inzet van vezelgewassen hoeven er minder vezels uit traditionele grondstoffen als glas- en steenwol worden gehaald. Hierdoor kan akkerbouw helpen om de bouw te verduurzamen met biobased grondstoffen. Naast het feit dat er vezels gewonnen kunnen worden, kunnen deze gewassen ook als drachtplanten dienen en kan er ook koolstof in de bodem vast worden gelegd.
• Oliehoudende gewassen kunnen een toekomstperspectief bieden op een tekort aan plantaardige olie.

Er zijn uiteraard gewassen die in meerdere gewasgroepen passen. Daarom willen we graag jullie voor deze bijeenkomst uitnodigen om samen te kijken waar het meest interesse ligt. Zo kunnen we samen met verschillende bedrijven, akkerbouwers en onderzoekers tot een mooi project komen om deze gewas-transitie en nieuwe kansen mogelijk te maken. Misschien worden het drie kleine projecten of een groot project. Graag zien we je op 15 december om uw mening te horen, dan maken we er samen wat moois van!

Aanmelden kan via Ruben Dümmer (ruben.dummer@hvhl.nl) of Jelle Pilat (jpilat@noardlikefryskewalden.nl)

Bekijk voor meer informatie deze poster.

Save the Date: Fjildlab DEMO-dag

Graag nodigen wij u uit voor de Fjildlab DEMO bijeenkomst op dinsdag 22 november 2022 van 13:00 tot 16:00 uur. Deze middag is bedoeld om bestaande Fjildlab projecten een podium te bieden en in gesprek te gaan over nieuwe projectideeën voor de regio. Heeft u een idee om met een project in de regio aan de slag te gaan? Er zullen verschillende lectoren van het Van Hall Larenstein aanwezig zijn om het hier met u over te hebben. Binnen de Versnellingsagenda waar Fjildlab landbouwonderdeel van is, is er gelegenheid projectsubsidie aan te vragen. Deze bijeenkomst is bedoeld hierin te faciliteren om zo samenwerkingsverbanden te organiseren en de landbouwsector en zo met nieuwe projecten aan de slag te gaan. Noteer alvast de datum, het programma volgt binnenkort. Aanmelden is al mogelijk.

Ondertekening Actieplan: Landbouw als leverancier van waardevolle diensten

De landbouwsector kan in het realiseren van de maatschappelijke opgaven een belangrijke bijdrage leveren als leverancier van waardevolle diensten. Dit jaar starten de agrarische collectieven, de provincie Fryslân en Hogeschool van Hall Larenstein een eerste stap op weg naar een gebiedsofferte die leidt tot betaling van grondgebruikers voor geleverde diensten. Het realiseren van een gebiedsofferte betekent een omslag van de huidige beperkende aanpak in wet- en regelgeving naar realistische waardering en betaling voor geleverde diensten en prestaties. Diensten zoals het in stand houden en verbeteren van landschap en biodiversiteit, water en luchtkwaliteit en regulering van klimaatverandering. Het ondertekende actieplan omvat een verkenning en uitwerking van de complexe vraagstukken die aan de orde zijn om dit mogelijk te maken.

Daarnaast starten 20 Fjildlab-proeven bij leden van Agrarisch Collectief Waadrâne en vereniging Noardlike Fryske Wâlden als demonstratie van circulaire en natuurinclusieve landbouw. Het opstellen van het actieplan wordt ondersteund door het EU-project COLOR CIRCLE als voorbeeld voor ander Europese regio’s.

Tijdens twee bijeenkomsten op 15 en 16 juni jl. ondertekenden gedeputeerde Klaas Fokkinga, wethouders Kees Wielstra (Dantumadiel) en Pieter Braaksma (Noardeast-Fryslân), de voorzitters Albert van der Ploeg van de vereniging Noardlike Fryske Wâlden, Hans Kroodsma van Agrarisch Collectief Waadrâne en Niek de Boer, directeur Onderzoek van Hogeschool Van Hall Larenstein het Actieplan.

Bekijk ook de video van RTV NOF: VIDEO: Fjildlab organiseerde demodag in Damwâld

Agrarische ondernemers gezocht voor innovatieprojecten

Eind 2021 zijn ondernemers en leden van vereniging Noardlike Fryske Wâlden en Agrarisch Collectief Waadrâne benaderd met de vraag of zij geïnteresseerd zijn in deelname aan één van de innovatieve projecten die binnen het Fjildlab van start gaan. De projectvoorstellen zijn klaargestoomd om in te dienen bij het subsidiebureau van de Versnellingsagenda (regiodeal). Graag bespreken Mindert de Vries en Ate Boerema  (Van Hall Larenstein) en Jelle Pilat (vereniging Noardlike Fryske Wâlden) deze voorstellen met partijen om ze, waar nodig, aan de bedrijven die mee willen doen aan te passen en dan in te dienen. De waarde van een project is 5.000 tot 25.000 euro per aanvraag, afhankelijk van het onderwerp. Meerdere onderwerpen kunnen van toepassing zijn voor één bedrijf. Elke aanvraag vereist een co-financiering van 35% in uren en/of inzet van materiaal.

Het betreft de volgende onderwerpen:

Boomwal als apotheek.
In dit onderzoek worden de effecten van boomwallen op dierwelzijn en –gezondheid in kaart gebracht in de directe context van het bedrijf. Daarbij is direct verbinding te maken naar biodiversiteit (planten/struiken/bomen in de boomwallen, aantrekken van insecten, vogels en zoogdieren), voederrantsoen voor melkvee, bodem, agroforestry en nieuwe regionale producten. Dit idee valt onder de Fjildlab kenniskringen Natuur & Landschap en Mest & Voer.
Betrokken lector: Wiepk Voskamp.

Benutten van eiwitrijke teelten voor verdienmodel bedrijf.
In dit onderzoek wordt de mogelijkheden en effectiviteit van verschillende eiwitrijke teelten (bv. Luzerne teelt) geëvalueerd in het licht van het specifieke bedrijfsmodel, teelten en bodems van een agrarische ondernemer. Dit idee valt onder de Fjildlab Kenniskring Mest en Voer.
Betrokken lector: Rik Eweg.

Benutten van CO2 en N certificaten voor verdienmodel bedrijf.
In dit onderzoek wordt de mogelijke effectiviteit van verschillende teelten (bv. Luzerne teelt) die CO2 en N vastleggen geëvalueerd in het licht van het specifieke bedrijfsmodel, teelten en bodems van een agrarische ondernemer en wordt de haalbaarheid om gebruik te maken van certificaten bepaald. Dit idee valt onder de Fjildlab Kenniskring Mest en Voer.
Betrokken lector: Rik Eweg.

Verbeteren bodemgezondheid en productiviteit gewas door innovatieve bewerkingen en toevoeging van producten/gewassen.
In dit onderzoek worden twee percelen van een bedrijf betrokken. Door veldmetingen wordt een verband gelegd tussen innovaties en resulterende effecten. In samenspraak met de ondernemer eerst een keuze voor bewerking en uiteindelijk volgt een advies over vervolgstappen. Dit idee valt onder de Fjildlab Kenniskring Bodem.
Betrokken lector: Emiel Elferink.

Biodiversiteit op het eigen erf.
In dit onderzoek bepalen we de relatie van biodiversiteit met de praktijk op het terrein van de ondernemers. Voor metingen wordt ingezet op lokale bodem bewonende, vliegende en bloembezoekende insecten. Dit is innovatief en geeft kleinschalig, haalbaar en snel inzicht in effecten van veranderingen op perceelniveau. Verbindingen met natuurinclusieve maatregelen zoals kruidenrijkheid en bodembeheer zijn direct te maken. Dit idee valt onder de Fjildlab Kenniskring Natuur en Landschap.
Betrokken lector: Arjen Strijkstra.

Kruidenrijk grasland en koegezondheid.
Analyse van koe-gezondheid door metingen van bloedwaarden en koe-specifieke opbrengst in melk en melkbestanddelen in relatie tot aanbod van kruidenrijk voer en weidegang. Relatie met verbetering van verdienmodel (gezondheid en opbrengst) en meer duurzame (biologische) bedrijfsvoering. Dit idee valt onder de Fjildlab Kenniskring Mest & Voer.
Betrokken lector: Marije Strikwold

Verziltingsrisico in beeld.
Het risico op productieverlies door verzilting van het grondwater is sterk lokaal bepaald. In dit onderzoek geven we door combinatie van veldmeting en geografische analyse aan of, wanneer en op welke percelen de ondernemer rekening moet houden met mogelijk productieverlies in relatie tot gangbare teelten en welke opties er zijn om effecten te verminderen of te voorkomen. Dit idee valt onder de Fjildlab Kenniskring Adaptatie & Verzilting.
Betrokken lector: Mindert de Vries

Relatie verdroging, waterkwaliteit en teelten.
In dit onderzoek ondersteunen we de ondernemer in de opzet van innovatieve teeltmethoden en grondbewerking die beter water vasthouden en die de uitspoeling van stikstof en fosfaat naar oppervlaktewater en grondwater zoveel mogelijk beperken. Dit idee valt onder de Fjildlab Kenniskring Water & Landbouw.
Betrokken lector: Peter van der Maas.

Om goede kwaliteit van de uitvoering van de projecten te waarborgen werken we met een strak, voor zover mogelijk al vooraf ingevuld, format waarmee we de resterende schrijfinspanning voor subsidieaanvraag zo klein mogelijk houden, waarmee we zoveel mogelijk ondernemers kunnen bedienen, en waarmee we kwaliteit kunnen borgen. Voor elke agrariër die subsidie aanvraagt, wordt de aanvraag iets aangepast op basis van de tekstbouwstenen die we klaar hebben staan.

Willen jullie als volgende stap de onderwerpen kiezen waarin je bent geïnteresseerd?

• Vraag 1: Welk onderwerp / onderwerpen zijn relevant voor je bedrijf?
• Vraag 2: Welke dag ben je beschikbaar om met Fjildlab-team af te spreken om een subsidie aanvraag af te maken? Voorstel 19, 20, 21, 24, 25 of 26 januari. Dit kost een uur per aanvraag.

Mocht het mogelijk/toegestaan zijn om fysiek bij elkaar te komen dan vinden de overleggen plaats op het bureau van de vereniging Noardlike Fryske Wâlden in Buitenpost. Mocht hier geen mogelijkheid voor zijn, dan zullen er digitaal bijeenkomsten per onderwerp worden georganiseerd.

Aanmelden met antwoord op bovenstaande vragen kan via info@fjildlab.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jelle Pilat op M 06 – 4038 3350.

Werkbezoek Color Circle in Roemenië

Vereniging Noardlike Fryske Wâlden is namens het Fjildlab op bezoek geweest bij de projectpartners van het project Color Circle in Roemenië. In Roemenië is belangstelling voor Fjildlab omdat men voor de verdere ontwikkeling van regio`s denkt aan de opzet van living labs.

Van Hall Larenstein presenteerde uitgebreid de werkwijze. Hoe we naast de inventarisatie via kennistafels, ondernemers en stakeholders in het gebied samen laten werken om via een plan van aanpak en projecten nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen (ABC-roadmap). De provincie Fryslân gaf een toelichting op het belang en de rol van de overheid in deze aanpak. De VerspillingsMarkt was ook aanwezig en presenteerde het project, de nieuwe ontwikkelde producten en ontwikkelingen van het afgelopen jaar.

Daarnaast heeft NFW het collectieve stelsel van Agrarisch Natuur & Landschapsbeheer als voorbeeld van gebiedssamenwerking gepresenteerd. Met specifieke aandacht voor de organisatie (bottum up) en hoe zij in samenwerking met gebiedspartijen werken naar een vitale landbouw in balans met de omgeving. Tijdens een aantal werkbezoeken op locatie bij ondernemers, regionale organisaties én bijeenkomsten met lokale overheden is vooral kennis en ervaring uitgewisseld. Samen leren we van elkaar en komen we verder.

Vervolgsessies Fjildlab kennistafels

In september organiseert Fjildlab een aantal digitale vervolgsessies van de Fjildlab kennistafels. De kennistafels zijn bedoeld om projecten voor de regio te genereren op verschillende thema’s. Er zijn al veel ideeën ingebracht tijdens de vorige sessies.

Vanuit de kennistafels wordt gekeken of er op korte termijn tot een select aantal projecten kleiner dan €25.000,- gekomen kan worden. Er zal kort toegelicht worden welke punten er veranderd zijn in de regeling en vervolgens zal er op inhoud gekeken worden welke projectideeën ingediend kunnen worden bij de subsidieregeling. De kennistafels vinden digitaal plaats op de volgende data:

• 8 september van 09:00 – 10:30 uur: Kennistafel Bodem
• 8 september van 11:00 – 12:30 uur: Kennistafel Mest en Voer
• 9 september van 09:00 – 10:30 uur: Kennistafel Verzilting
• 9 september van 15:00 – 16:30 uur: Kennistafel Water en Landbouw
• 14 september van 09:00 – 10:30 uur: Kennistafel Natuur en Landschap
• 16 september van 15:00 – 16:30 uur: Kennistafel Voeding

Aanmelden kan via info@fjildlab.nl

Project Zoet op Zout formeel van start: Handelingsperspectief voor agrariërs Waddenkust

De landbouwsector langs de Waddenkust handelingsperspectieven geven om de effecten van verzilting en klimaatverandering op te vangen. Dát is de doelstelling van Zoet op Zout. Het project ging dinsdag 6 juli formeel van start bij Proefboerderij Kollumerwaard in Munnekezijl. De officiële starthandeling werd verricht door Deltacommissaris Peter Glas en een vertegenwoordiger namens de toekomstige generatie akkerbouwers.

Door zeespiegelstijging en klimaatverandering neemt de verzilting in het noordelijk zeekleigebied toe en komt de beschikbaarheid van zoet water voor de landbouw onder druk. Zoet op Zout onderzoekt en test mogelijkheden voor de landbouw in het gebied om hiermee om te gaan. Het project bestaat uit verschillende deelprojecten: Regionaal Waterbeheer, Zouttoleranties van reguliere gewassen en bodem, Antiverziltingsdrainage en ondergrondse opslag & Economische en financiële haalbaarheid. Het al eerder gestarte project Boeren Meten Water is inhoudelijk ook onderdeel.

Initiatief agrariërs Lauwersmeergebied

Het initiatief Zoet op Zout is ontstaan bij akkerbouwers in en rond het Lauwersmeergebied. Samen met LTO Noord, Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw (SPNA), Deltaplan Agrarisch Water (DAW), The Potato Valley en Acacia Institute is de basis gelegd, waarna waterschap Noorderzijlvest, Wetterskip Fryslân, Fjildlab, Nederlandse Akkerbouwvakbond, Agrarische Jongeren Fryslân en Groningen zijn aangehaakt. De vraagstukken die voorliggen sluiten aan bij de regionale en nationale beleidsdoelstellingen (Deltaprogramma Zoetwater) en bij de doelstellingen van het Waddenfonds.

Trots en blij

Aaltje Rispens, initiatiefnemer en agrariër: “We zijn trots en blij dat ons project Zoet op Zout na een lange aanloop nu formeel van start gaat. We willen als akkerbouwers pro actief aan de slag, zodat we handelingsperspectief ontwikkelen om in een verziltende omgeving te kunnen blijven telen. Met dit project in het gebied van twee waterschappen, twee provincies én met de proefboerderij kunnen we veel kennis en ervaring opdoen, waar vervolgens de hele noordelijke schil langs de Waddenkust van kan profiteren.”

Lees meer op de projectenpagina

15 en 16 juni internationaal leer-evenement circulaire economie

Wilt u meer weten over de transitie naar een circulaire economie? Volg dan het leer-evenement dat vanuit het EU-project op 15 en 16 juni online plaatsvindt (voertaal Engels). Het programma bestaat uit tweemaal 3 uur kennisuitwisseling op 2 opeenvolgende dagen, van 10:00-13:00 uur.

Op dag 1, na introducerende presentaties van ADR Centru onze projectpartner in Roemenië, presenteren alle regio’s kort (5 minuten) hun resultaten van de regionale inventarisatie.
11:30 uur: Emiel Elferink, lector Hogeschool Van Hall Larenstein over Fjildlab. Na deze presentaties zullen de andere partners en regionale belanghebbenden, de studiecase/regionale resultaten/regionale uitdagingen analyseren. Onderwerpen voor de analyse: beleidsuitdagingen, goede praktijken (GP), verbeteringen, soortgelijke voorbeelden elders, voorwaarden voor overplaatsing van de GP naar andere bij het project betrokken regio’s etc.

Op dag 2 volgt, na de presentatie van drie Roemeense goede praktijken op het gebied van afvalbeheer, stadsvernieuwing en energie & biomassa, een 2e sessie ‘Netwerken en leren van uw collega’s’ (start 12:15 uur), waarvan wij denken dat dit nuttig kan zijn voor alle deelnemers bij het creëren van nieuwe verbindingen en om te leren van alternatieve standpunten en oplossingen. Deelnemers worden verdeeld over 3 groepen (onderzoekers/universiteiten, overheden, gemeenschappen). Om de sessie tot een succes te maken, hebben we uw input als stakeholder nodig. Als u een project wilt delen met collega’s uit andere regio’s, kunt u een pitch of presentatie van 2 tot 3 minuten voorbereiden.

Voor de eerste sessie is geen aanmelding nodig, u kunt deze bijwonen via de volgende link:
Join the event

Voor de tweede sessie is het belangrijk om ook te registreren met de onderstaande registratie link:
Registration link

Add the event to your calendar

Kennistafels Fjildlab in actie!

In februari en maart 2021 zijn de kennistafels van het Fjildlab bijeengekomen om bestaande- en nieuwe projectideeën uit te werken zodat die kunnen worden ingediend bij de subsidieregeling Versnellingsagenda (Regiodeal Noordoost-Fryslân). Uitgangspunt is om ideeën bottom-up (vanuit de praktijk) uit te werken binnen de 8 thema’s van het Fjildlab. Er zijn plannen voor bijvoorbeeld duurzaam bodembeheer en teelt, lokaal biomassagebruik en nutriëntenbenutting, zilte teelt en het vermarkten van lokale producten en het leveren van ecosysteemdiensten.

Lectoren van hogeschool Van Hall Larenstein zitten de kennistafels voor om zo de verbinding te leggen met bestaande initiatieven of zorgen ervoor dat er groepjes worden geformeerd om een idee verder uit te werken. De projectplannen kunnen in mei 2021 worden ingediend bij het subsidiebureau van de Versnellingsagenda. Binnenkort komen de kennistafels weer bijeen. Deelnemers ontvangen hiervoor een uitnodiging. Heeft u een idee voor de kringloop landbouw en de circulaire economie dan bent u ook van harte welkom. Meld u aan via info@fjildlab.nl.